Bài phỏng vấn ông Hoàng Vĩnh Giang - Phó chủ tịch Ủy ban Olympic Châu Á, Phó chủ tịch thường trực Ủy ban Olympic Việt Nam về nghiệp võ và về Vịnh Xuân Quyền

Lâu nay, nhiều người biết ông Hoàng Vĩnh Giang là Phó chủ tịch Ủy ban Olympic Châu Á, Phó chủ tịch thường trực Ủy ban Olympic Việt Nam, nhà quản lý, hoạch định chiến lược tài ba của thể thao nước nhà, nhưng rất ít người biết, ông từng là một võ sư danh tiếng được bạn bè, môn sinh ở Liên Xô cũ liệt vào hàng huyền thoại của môn phái Vịnh Xuân quyền.

Đang học ở Đại học Thể dục Thể thao Kiev (Ukraine), ông thâu nhận nhiều môn đệ từ các thành phố thuộc Nga như Matxcơva, Leningrad (nay là Saint Petersburg), Sochi…

Danh tiếng của ông bay xa đến mức nhiều người từ các nước cộng hòa thuộc Liên bang Xô Viết vùng Trung Á xa xôi như Kazakhstan, Armenia… cũng tìm đến ông để nhận làm sư phụ.

Ông còn có các môn đệ từ Israel, thậm chí đến từ Congo ở Lục địa đen xa xôi.

Tất nhiên, ông Giang có nhiều điều để tự hào về bản thân với những gì đã làm được trên đất Liên Xô những năm đầu thập kỷ 80 của thế kỷ trước, song khi về nước, ông chưa bao giờ nhận mình là “huyền thoại”, càng không bao giờ dám sánh vai với người khổng lồ Lý Tiểu Long mà huyễn hoặc!

Với danh tiếng và uy tín của mình, ông đã mang về cho đất nước những trang thiết quý hiếm, góp phần rất đáng kể cho việc phát triển ngành thể dục thể thao nước nhà.

Họ nghĩ tôi là “huyền thoại”

Lớp học võ của ông Giang ngày đầu là những lớp học kiểu mậu dịch do các học trò tự tìm phòng học rồi mời ông tới dậy. Về mặt nguyên tắc, Vịnh Xuân quyền phải được truyền dạy theo kiểu một thầy một trò. Muốn nâng cao trình độ, buộc trò phải tiếp xúc với thầy, đặc biệt là vùng tay.

Vịnh Xuân rất coi trọng linh giác, nghe gió đoán đòn. Chỉ cần nhắm mắt, động tay vào đối phương thì đối phương làm gì cũng biết, tất nhiên ở đây là nói về võ sư ở đẳng cấp đỉnh cao.

Lớp học của tôi ban đầu không có nhiều học sinh. Tôi chủ yếu chỉ dậy cho các thầy của các môn phái khác những bài cơ bản như Tiểu niệm đầu, Hổ quyền, tề mi côn. Riêng bài 108 đánh với mộc nhân (người gỗ) của Vịnh Xuân, tôi nắm tương đối sâu về mặt nguyên tắc nên dậy rất kỹ.

Nói ra mình tôi cho đến giờ vẫn có cảm giác xấu hổ, sao các bạn Liên Xô đáng yêu và đáng kính đến thế, người ta rất tôn trọng võ thuật, tôn sư trọng đạo. Bởi vậy, dù tôi chỉ biết Vịnh Xuân vừa phải thôi, nhưng các học trò đến với tôi bằng tất cả sự chân tình, nên càng phải cố gắng truyền đạt.

 Bên cạnh đó những truyền thuyết về huyền thoại Lý Tiểu Long, những chuyện về võ học biết đuợc qua kho sách khổng lồ từ Sài Gòn nhất là tủ sách vừa có chưởng của nhà văn Kim Dung, vừa có nhiều tài liệu về y học, cổ học của thầy Kim Dao (một con nguời vô cùng uyên bác) tôi mang ra kể hết.

Thế nên có khi cả buổi học, các trò cứ bảo thầy hôm nay kể nốt những cái chuyện kia đi, thành ra học rất vui”. – Ông Giang kể như thể lớp học của ông năm nào đang hiện hữu trước mặt.

Chuyện dạy võ của ông sau đó lan truyền rất nhanh. Có những học trò đến từ Leningrad, họ ở lại cả tuần lễ, thuê phòng trọ bên ngoài hoặc phòng ở ký túc đại học TDTT Kiev để theo học.

Ông cũng bắt đầu tiếp nhận những môn sinh có danh tiếng của các môn phái khác như nhà vô địch đấu kiếm thế giới…hay ông nhận được những lời mời giao lưu với các kỳ tài võ học như Clemen nhà vô địch karatedo của Conggo hay nhà vô địch tuyệt đối karate nhiều năm liền của Liên Xô, Valodia Ilarionop.

Clemen có vợ người Nga, trình độ nghe nói thuộc vào loại vô địch toàn châu Phi. Anh này từng nhận được nhiều lời thách đấu và hạ nhiều đối thủ đến từ các môn phái rừng rú vùng Siberia truớc sự chứng kiến của tôi. Tôi và Clemen rất mến mộ nhau, đã từng có một cuộc giao lưu đòn thế. Có nghĩa là biểu diễn với những đòn dừng trong một khoảng cách nhất định giống kiểu Lệnh Hồ Xung kiểm chứng kiếm thuật cùng Xung Hư đạo trưởng và 2 cao đồ của ông tại chân núi Võ Đang trong “Tiếu ngạo giang hồ”.

Bởi với Vịnh Xuân, chỉ cần tiến lại gần, lách qua lách lại, tôi có thể chọc mù mắt anh ta. Ngược lại, tôi cũng có thể ăn một cú ra đòn hung hiểm như trời giáng của Clemen mà nằm luôn. Vì thế, chỉ biểu diễn đòn dừng để hai bên hiểu về đòn thế của nhau thôi”.

Kể đến đây, ông Giang một lần nữa tái khẳng định, về trình độ so với các thầy ở Việt Nam thì ông không là gì cả nhưng so với những người mê Vịnh Xuân ở bên Liên Xô lúc bấy giờ, ông cũng được họ xếp vào hàng “huyền thoại”.

“Tôi nhớ có những lần đi các nơi, như tới Moscow chẳng hạn, hàng nghìn học sinh của môn Karatedo khi nhìn thấy thầy Hoàng Vĩnh Giang buớc vào phòng tập của mình, theo khẩu lệnh bằng tiếng Nhật của võ sư trưởng tràng lập tức tất cả đồng loạt cúi đầu xuống, gập chào theo kiểu Nhật với một từ “OSS” truyền thống của những “Karateka” (tức là những nguời tập karate).

Mùa hè năm 1980, sau một trận đá bóng, ông thầy “huyền thoại” Vịnh Xuân quyền trên đất Liên Xô Hoàng Vĩnh Giang lên xe cấp cứu vào thẳng bệnh viện.

“Tôi nhớ như in tiếng còi hú của xe cấp cứu. Tôi được đưa tới một bệnh viện ở vùng trung tâm Kiev trong trình trạng theo dõi mạch còn hay mất.

Bạn bè tôi sau đó mang giấy tờ vào phòng bệnh, đặt lên bàn và nói: Mày thích viết gì thì viết đi. Tôi ngỡ ngàng hỏi lại: Làm sao mà tao phải viết?

Mãi sau này tôi mới biết, cái lúc mà đám bạn mang giấy bút vào phòng, chính là lúc tôi đang thập tử nhất sinh. Bác sĩ đã nói với họ, rằng tôi sẽ không qua khỏi được. Bấy giờ, trên Moscow, chú gấu Misa (linh vật Olympic) rơi nước mắt ở sân vận động Luzhniki khi nói lời tạm biệt Olympic. Còn tôi, rơi nước mắt trong phòng bệnh vì sắp lìa thế giới” – Ông Giang bồi hồi nhớ lại.

Rút cuộc thì tôi vẫn được ngồi trò chuyện cùng ông hôm nay. Số trời đã định, nhưng sao ông cứ chẳng tin. Ông cũng không bao giờ coi cơn nguy kịch mình từng trải qua là cái giá phải trả, vì với ông, nó là điều ông không nghĩ đến mỗi khi đối diện với các học trò.

“Nếu nghĩ đến, làm sao tôi trở thành “huyền thoại” trong lòng các học trò và làm sao sau 3 năm dậy võ, tôi đã thu về một gia tài khổng lồ khoảng 15 cây vàng!” – Ông Giang mở ra một câu chuyện mới!

Dạy học không phải vì tiền

“Ban đầu tôi mở lớp dậy võ không phải để kiếm tiền, mà chỉ là đam mê và muốn vừa tìm nguời cùng tập để tự nâng cao linh giác sự biến hóa về đòn thế vừa có thể truyền lại cho mọi người ở bên đó Vịnh Xuân quyền Việt Nam”. – Ông Giang khẳng định.

“Nếu mình giỏi giang thực sự kiếm tiền là một nhẽ, đằng này ba láp cả. Nên chỉ biết có gì dậy nấy chứ đâu phải chuyện lấy tiền thiên hạ” – Ông Giang bổ sung.

Sau này thì mục đích kiếm tiền có nảy sinh nhưng không phải kiếm tiền để bỏ túi. Toàn bộ số tiền thu được đều được ông Giang lưu lại trước khi tốt nghiệp nghiên cứu sinh. Ngày về nước, để thực hiện ý định tốt đẹp của mình, ông có nhờ cậy nhiều người trong đó có một nhà khoa học nổi tiếng thế giới về lý luận “giáo dục thể chất chuyên sâu về bơi lội” – hiệu trưởng trường đại học TDTT Kiev, Volađimia Nhikolaievich Platonnov.

“Quả thật, tôi rất lấy làm cảm ơn ông Hiệu trưởng trường ĐH TDTT Kiev. Chuyện nghe có vẻ buồn cười nhưng rất thực tế. Ngày ấy tôi sang Liên Xô để làm nghiên cứu sinh về điền kinh, ông thầy dậy tôi là trưởng khoa điền kinh và trên nữa chính là ông hiệu trưởng họ là Platonnov. Ông Platonnov là người viết sách toàn thế giới về lý luận TDTT, thế nhưng lại là học trò của tôi về Vịnh Xuân.

Chính ông ấy là người chủ công, chủ lực nói với các ban, các khoa trong trường dồn các trang thiết bị dụng cụ dạy, tập luyện thể thao cho tôi mang về Việt Nam”.

Vị hiệu trưởng đáng kính ấy đã rất nhiệt tình tập hợp hết số tài vật tích lũy đươc trước đó đồng thời chỉ đạo xuất kho cho “cậu học trò nghiên cứu sinh” rất nhiều trang thiết bị cần thiết tạo đà cho sự phát triển của nền TDTT Việt Nam hồi ấy còn quá non trẻ.

Tất cả tinh thần “quốc tế vô sản” cùng tình cảm thầy trò hai chiều đã được gửi gắm vào 2 container trang thiết bị thể thao của các môn kiếm, boxing, vật, judo, karate….

Suýt mất mạng vì cháu Trà Giang

Năm 1981 ông Hoàng Vĩnh Giang tốt nghiệp nghiên cứu sinh tại ĐH TDTT Kiev với tấm bằng đỏ. Về nước, ông mang theo môn đấu kiếm về truyền dậy – môn đấu mà sau này ông nói, các môn võ của thể thao Việt Nam phải mang ơn!

“Không rõ lúc bấy giờ, ai đề ra cái chủ trương cho rằng tập võ là phản động, là đánh nhau, là tư cách đạo đức kém. Đó là quan niệm cực kỳ sai lầm và dẫn đến hàng loạt các môn võ của Việt Nam thời kỳ trước 1980 bị cấm hoặc hạn chế. Tôi về nước và quyết phục hưng tất cả từ môn đấu kiếm.

Năm 1982-1983, tôi vận động tổ chức đi vào miền Nam, đặc biệt là Sài Gòn, một trong những nơi có phong trào đấu kiếm phát triển từ thời Pháp để khơi dậy lại phong trào.

Sài Gòn lúc đó vẫn còn những ông trọng tài đấu kiếm quốc tế. Tiếc rằng, lãnh đạo thể thao thành phố không thích võ. Cuộc khơi dậy ở miền Nam bất thành.

Trở ra ngoài Bắc, tôi quyết định mở một lớp hoàn toàn bằng những trang thiết bị, dụng cụ tôi mang về từ Liên Xô và có khoảng 200 học sinh theo học. Đích thân tôi đứng lớp chỉ dậy và suýt bị mất mạng bởi một cậu học trò.

Cậu này có tên là Quang Anh, cháu ruột của diễn viên Trà Giang. Khi tập, do sử dụng kiếm sai kỹ thuật, thay vì phải vẩy kiếm để kiếm đập vào người rồi cong lại thì Quang Anh lại đâm thẳng. Kết quả kiếm làm lõm mặt nạ bảo vệ ở vùng gần mí mắt.

Tôi bị phần lõm của mặt nạ gây thủng mao mạch khiến máu chảy ra không cầm được. Sau đó tôi được chính võ sư Xuân Thi (HLV kiếm đầu tiên tại Hà nội) cõng đi cấp cứu ở bệnh viện 354 ngay sau phòng tập, tôi hoàn toàn bất tỉnh sau khi mất máu quá nhiều…

Thế đấy, người mang kiếm về Việt Nam để dậy cũng là người tí nữa mất mạng vì kiếm. Nhưng đó chỉ là một kỷ niệm đáng nhớ của tôi. Sau lần thứ 2 suýt chết, tôi đã khơi dậy được phong trào võ thuật. Judo, vật, quyền anh được khôi phục. Riêng quyền anh tôi vừa là thầy vừa dẫn quân xuống Hải Phòng để khuấy động phong trào ở đất cảng”.

Tiếp đến là TP.HCM, Bình Định… hay những năm tiếp theo, hầu như 3 đến 4 cái Tết, năm nào ông Giang cũng cùng đồng nghiệp ở các môn võ kéo quân lên Sơn Tây biểu diễn võ cho đồng bào xem. Tất nhiên khi biểu diễn có cả Vịnh Xuân quyền và có cả những cuộc thách đấu thực sự nữa.

Vĩ thanh

Trong Vịnh Xuân quyền có tính chất “đại đồng tiểu dị” với những điểm giống nhau là căn bản. 3 nguyên lý xuyên suốt khi luyện tập các bài quyền là khái niệm “xả kỷ tòng nhân” (quên mình theo người), “thính kình” (nghe lực), “tâm ứng thủ” (khi đầu óc nghĩ đến một đòn đánh là chân tay thực hiện thành công) và cả 3 nguyên lý này luôn hội tụ trong con người ông Hoàng Vĩnh Giang. Nó không chỉ là nguyên lý võ học mà còn là nguyên lý làm việc và lẽ sống của ông ở đời.

Xin được trích lại những dòng của nhà báo kỳ cựu Nguyễn Lưu từng viết về ông để thay cho lời kết của loạt bài:

“Ở khía cạnh vi mô, mặc dù biết nhiều là thế, ông không dạy thật cụ thể cho một trò nào mà như nhà giáo dục học Xô viết Kharmalov đã từng nói: “Một người thày tồi chỉ biết dạy chân lý cho trò, còn ông thày giỏi sẽ biết dạy trò cách tìm ra chân lý”, tôi cho rằng về điều này ông còn làm được cả với những ông thày của Thể thao Việt Nam.

Ở tầng vĩ mô, đó mới là sở trường của Hoàng Vĩnh Giang, ông đã để lại những dấu ấn không thể nào quên của Thể thao Việt Nam và điều này sẽ khiến ông đi vào lịch sử”.

Nguồn: VTC.vn